خیانت در امانت به چند شکل محقق می شود

زمانی که در مورد خیانت در امانت صحبت به میان می آید باید دانست که قانون اشکال و انواع مختلف آن را مشخص نموده و شرایط به وجود آمدن این جرم را معلوم کرده است. بر اساس رای و نظر قانون انواع این جرم به قرار ذیل می باشند.

۱: شخص امین و در اصطلاح کسی که مال به او سپرده شده است آن را تصاحب یا نابود و یا استعمال نماید و از امانت به درستی مواظبت نکرده باشد.

۲: از بین رفتن مال به دست فرد امانت گیرنده و یا با معاونت و مشارکت او و به دست شخص دیگری.

۳: گرو قرار دادن مال توسط شخص امین بدون اطلاع و اجازه صاحب اصلی مال به عنوان خیانت شناخته خواهد شد. همچنین استفاده و تصاحب آن به شکلی که مال فرسوده و یا کهنه شده باشد و از ارزش واقعی آن کاسته شده باشد. در این صورت نیز جرم محرز می باشد.

نکته:  گم شدن و یا به سرقت رفتن مال در صورتی که فرد در نگهداری آن اهمال کرده باشد به عنوان خیانت قلمداد نخواهد شد. اما امانت گیرنده را از لحاظ حقوقی ضامن مال خواهد کرد.

 نکته: وقوع این جرم در مورد فرزند قابل اجرا نخواهد بود و پدر یا مادر نمی توانند این جرم را به فرزند خود نسبت داده و از او به مراجع قضایی شکایت کنند. از طرفی در مورد نوشته هایی مانند چک، دست خط و یا سفته و یا حتی وصیت نامه ای اگر به امانت نزد فردی گذاشته می شود و آن فرد در نگهداری و بازگرداندن آن به صاحبش اهمال ورزد.

عناصر جرم خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت نیز مانند سایر جرایم سه عنصر مادی قانونی ومعنوی دارد.

عنصر قانونی

عنصر قانونی جرم خیانت در امانت در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات ذکر شده و برای مرتکبین آن نیز مجازات حبس در نظر گرفته شده است.

عنصر مادی

عنصر مادی جرم خیانت در امانت نیز عبارت است از استعمال، تصاحب، اتلاف یا مفقود کردن مال مورد امانت که می‌تواند به شکل فعل یا ترک فعل باشد، اما عمدتاً به صورت فعل است که در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ آمده است.

عنصر معنوی

سومین عنصر تشکیل دهنده این جرم که همان عنصر معنوی تشکیل جرم است عبارت از سوءنیت عام و سوءنیت خاص است. سوءنیت عام به معنای انجام عمدی عمل تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال موضوع امانت و سوءنیت خاص به معنای قصد و اراده ورود ضرر به غیر است.

بر این اساس، تعدی یا تفریط مال امانی همراه با سوءنیت موجب مسئولیت کیفری است. قانونگذار در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، برای جلوگیری از فرار خائنین از مسئولیت به بهانه این که عقدی بین آنان و مالک یا متصرف مال منعقد نشده یا اینکه آن عقد، باطل بوده، خود را از محدوده عقود خارج کرده و سپرده شدن مال برای «هر کار با اجرت یا بی‌اجرت» را مبنای تحقق جرم خیانت در امانت دانسته است.